Dersler

Bu dersin temel amacı yüksek lisans öğrencilerine rehberlik sağlayacak temel araştırma bilgilerinin sağlanmasıdır. Bunun için öncelikle öğrencilere bir konu ve soru belirlemek ve bu araştırma sorunsalını net bir şekilde ifade edebilmenin yöntemleri gösterilecektir. İkinci aşamada, bu araştırma sorusunun ele alınmasında uygulanabilecek yöntemler tariflenecektir. Belirlenen yöntem çerçevesinde literatüre taraması yapmak, bibliyografya oluşturmak, ana ve ikincil kaynakları belirlemek ve tüm bu veriler ışığında araştırma sorusu ve yöntem çerçevesinde bir kurgu oluşturmaları dersin hedefidir.

Öğrencilerin ilgi duydukları ve tez aşamasında çalışmayı planladıkları alanlarda güncel bilgilere, tartışmalara ve literatüre hakim olabilmeleri için gerekli araştırmaların ve tartışmaların yürütüldüğü ders olması açısından seminer dersi tezli yüksek lisans programının önemli bir parçasıdır. Kredisiz, zorunlu derstir. Öğrencilere ilgi duydukları ve tez konusu olarak çalışmayı planladıkları alanlar üzerine akademik tartışma ve paylaşım ortamı sunmayı amaçlar. Bu ders kapsamında her öğrenciden ilgi alanında güncel bilgilere, tartışmalara ve kaynaklara dair bilimsel araştırma yapması beklenir. Öğrenciler dönem sonunda bu çalışmalarını sözlü ve yazılı olarak sunarlar. Bu ders sonunda öğrencilerin ilgi duydukları ve tez aşamasında çalışmayı planladıkları alanda güncel bilgi, tartışmalara ve literatüre hakim olmaları hedeflenir.

Tez çalışmasını kapsayan bu ders Tezli Yüksek Lisans programının esas dersidir. Kredisiz, zorunlu derstir. Tez konusu onaylanmış olan öğrencilerin danışmanları denetiminde ve danışmanları ile bilgi alışverişinde bulunarak bağımsız olarak yürüttükleri tez çalışmasını kapsar. Bu ders sonunda öğrencinin tezini akademik ve etik kriterlere ve Fen Bilimleri Enstitüsü Yazım Kurallarına uygun olarak tamamlaması beklenmektedir.

Yüksek lisans çalışmaları sadece teorik bilginin üretimini değil ayrıca pratik bilgilerin de araştırıldığı ve geliştirildiği süreçlerdir. Bu bağlamda teorik ve uygulama bilgilerinin pekiştirileceği, bütüncül bir yaklaşıma sahip olan bir stüdyo dersi olarak yüksek lisans programında önemli bir yere sahiptir. Uygulamalı ve seçmeli derstir. Öğrencilerin tasarım alanında pek çok bilgiyi analiz ederek, bütünleşik bir yaklaşımla sentezlemeleri sağlanır. Yapım süreçlerinde yer alan farklı pek çok farklı sistemin entegre edildiği tasarım sorunlarına belirlenen proje konusu kapsamında tasarım çözümleri aranır. Öğrenciler dönem sonunda çalışmalarını mimari proje olarak sunarlar. Bu ders ile öğrencilerin yapının farklı sistemlerinin tasarım sürecinde entegre etmenin önemine varmaları, bu entegrasyon sürecinde farklı yöntemleri ortaya koyabilmeleri ve geliştirebilmeleri, tasarım bilgisinin geliştirilmesi için diğer paydaşlarla işbirliği ve öneminin kavramaları, teorik bilgilerin tasarım aracılığıyla mesleki uygulanabilir bilgiye dönüştürmeyi ve tasarım güçlerini arttırmaları hedeflenmektedir.

Statik ve mukavemet konularının temel kavramlarının gözden geçirilmesi. Strüktürlerin sayısal modellemesine giriş. Betonarme, Çelik ve Ahşap çerçeve sistemlerde yapısal değişiklikler. Yığma yapılar, basınç altında çalışan strüktürel sistemler ve tarihi yapılarda strüktürel müdahale yöntemleri.

Statik ve mukavemet konularının temel kavramlarının gözden geçirilmesi. Strüktürlerin sayısal modellemesine giriş. Çubuk elemanların modellenmesi, plak elemanların modellenmesi, katı elemanların modellenmesi. Yapısal davranışın anlaşılması için gerekli modelleme parametreleri.

Bu dersin temel amacı öğrencilerin, ‘Osmanlı imparatorluğunun en uzun yüzyılı’ olarak tarih yazımında yerini alan 19.yy ve onu takip eden 20.yy başlarındaki gelişmeler paralelinde mimarlık ortamının ve onun üretimini sorgulamalarıdır.  Bu yüzyıldaki Osmanlı imparatorluğunda ortaya çıkan yeni program ihtiyaçları ve bu programların mimari yansımaları, stil ve mimarlık tarihi yazımı çerçevesinde sorgulanacaktır.  

Bu ders kapsamında Kapadokya üzerinden neolitik dönem höyüklerinden günümüze uzanan mimarlık ve yerleşme tarihi okumaları yapılacaktır. Bu okumalar aracılığıyla Anadolu coğrafyası ve tarihine, bu topraklar üzerinde birbirini takip etmiş ve/veya karşı karşıya gelmiş kültürlerin etkileşimlerine ve değişen yönetim merkezleri ile bu coğrafyanın kurduğu ilişkilere daha geniş bir perspektifte bakmak mümkün olacaktır. Dersler okumalar ve bunların tartışması üzerinden yürütülecektir. Ayrıca her bir öğrencinin belirlenecek bir araştırma konusu üzerinde bir makale yazması beklenmektedir.

Bu derste Doğu Akdeniz havzasında ve özellikle de Anadolu’da Ortaçağ’da konut mimarisi üzerinde durulacaktır. Geç Antik dönem konutu ile Osmanlı dönemi konutu arasındaki zaman diliminde konut mimarisini sorgulayan ders kültürler arası karşılıklı etkileşimleri ve atrium, avlu, hayat gibi mimari elemanların orijinini ve sürekliliğini sorgulmayı amaçlamaktadır. Dersler okumalar ve bunların tartışması üzerinden yürütülecektir. Ayrıca her bir öğrencinin belirlenecek bir araştırma konusu üzerinde bir makale yazması beklenmektedir.

Bu ders kapsamında aydınlatmanın temel ilkeleri, ışık, renk, algı ile bunların mimari tasarıma yansıtılma biçimleri, aydınlatma fiziği, aydınlık düzeyi hesabı, yapay aydınlatma, doğal aydınlatma, güneş/gölge analizi, günışığı faktörü, farklı bina tipleri için uygun aydınlatma tasarımı seçenekleri aktarılmaktadır.

Bu ders kapsamında sürdürülebilir bina tasarımının temel ilkeleri, yapı-çevre ilişkisi, çevresel sürdürülebilirlik, yaşam döngüsü değerlendirme, kaynak korunumu, atık yönetimi ve ilgili mevzuata ilişkin güncel bilgiler aktarılmaktadır.

Dönemin büyük bir bölümünde Osmanlı İmparatorluğunun son yüzyılından günümüze, koruma ile ilgili mevzuatın ortaya çıkışı ve gerekçelerinin tartışılması öngörülmüştür. Son bölümde mevzuatın koruma bağlamında çözülmemiş sorunları, koruma süreçlerinde kendi başına ne derece yeterli olabileceği konuları ile ilgili tartışmalar yapılacaktır. Dönem genel tekrar yapılarak bitirilecektir.

Dönemin başlangıcında koruma terminolojisi ve mimari restorasyonun kısa tarihi üzerinde durulacaktır. Bunun akabinde günümüzün mimari koruma anlayışını biçimlendiren değer, kültür, eğitim, ihtiyaç ve talep, aidiyet ve mülkiyet, mevzuat, politika, medya kavramları tartışılacaktır. Son üç hafta daha önceki tartışma süreçlerinde edinilen bilgilerin gözden geçirilmesini ve daha önceden seçilmiş konularda öğrenciler tarafından hazırlanacak dönem ödevlerinin sunuşunu içerecektir.

Bu ders ‘biliş’, ‘tasarım bilişi’ ve ‘yaratıcılık’ alanlarını karşılaştırmalı olarak incelerken, mimari tasarımda etkin olan bilişsel yapı ve süreçlerin mimari yaratıcılığa olan etkilerini irdelemeyi amaçlamaktadır. Ders kapsamında sırasıyla: biliş kavramı (bilişin tanımı, bilişsel bilimin ve bilişsel psikolojinin tarihi ve tanımı, bilişsel bilgi depolama teorileri, bilişsel bilgi depolama yapıları, şema teorisi ve network teorisi, sistem teorisi), bilişsel şemalar (bilişsel şema tanımı, bilişsel şemaların kullanımı, bilişsel şema tipleri), biliş ve yaratıcılık (yaratıcılığın tanımı, yaratıcılığın özellikleri, yaratıcılık çalışmaları konusundaki farklı yaklaşımlar, bilişsel yaratıcılık çalışmaları, yaratıcılıkta bilişsel şemalar), ve, tasarım bilişi ve mimari tasarım (tasarım bilişinin tanımı, tasarım bilişi çalışmalarının tarihi, tasarım probleminin tanımı ve özellikleri, tasarımda yaratıcılık, yaratıcı tasarımda bilişsel süreç ve yapılar, tasarım problemi çözmede bilişsel şema kullanımı, tasarımda öncel bilginin bilişsel kullanımı, tasarımda öncel bilginin tipleri, öncel bilgi ve bilişsel şema ilişkisi, mimari tasarımda öncel bilgi tipleri (tipler ve öncül örnekler), mimari tasarım eğitiminde öncel bilginin yeri, mimari tasarımda öncel bilginin kullanımının aşamaları: kendine mal etme, örnekseme ve inovasyon) konuları incelenecektir.

Bu ders ‘kültür’, ‘biliş’ ve ‘mimari tasarım’ alanlarını karşılaştırmalı olarak incelerken, kültürel şemaların ve mimari tiplerin mimari tasarımdaki bilişsel etkilerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ders kapsamında sırasıyla: kültür kavramı (kültürün tanımı, insan bilişindeki yeri, önemi ve kullanımı; bilişşel temsil yapılarıyla olan ilişkileri), bilişsel şemalar (bilişsel şema tanımı, şema teorisi, şema tipleri ve şema üretimi), kültürel şemalar (kültürel şema tanımı, kültürel şemaların bilişteki yeri, tipleri ve kullanımı), kültürel şemaların yaratıcılıktaki yeri ve bilişsel kullanımı (yaratıcılıkta kültürün ve kültürel bağlamın yeri ve önemi), kültürel şemaların mimari tasarımda yeri ve bilişsel kullanımı (kültürün, kültürel şemaların ve öncel bilginin mimari tasarımdaki yeri), mimari tasarımda kullanılan alana özgü öncel bilgi tipleri (mimari tipler ve öncül örnekler), mimari tip kavramı (mimari tip kavramının tanımı, tarihi, çeşitleri ve eleştirisi), mimari tip kavramının kültürel şemalarla olan bilişsel ilişkisi, mimari tip kavramının mimari tasarımda bilişsel kullanımı, ve mimari tip kullanımının sosyal rolü, incelenecek ve bu teorik incelemelerin ışığında mimari tasarım alanından seçilmiş çeşitli vakalar irdelenecektir (Türkiye’den Aga Khan ödülü kazanmış konut projeleri mimari tip kullanımları bakımından incelenecek, yer aldıkları bağlamdaki geleneksel mimari tipler araştırılacaktır).

Toplum Bilimler sözlüğünde sanat, gerçeği güzel tasarımlarla yansıtan özel bir toplumsal bilinç ve insan devinimi biçimidir. Bu derste sanatın temel kavramlarını mimarlık aracılığı ile tartışılmaya çalışılacak, belirli dönemlerde belirli biçimler ile genelleştirebileceğimiz ve stil denilen kavramın toplumsal yapı ile olan bağlarını araştırılacaktır. Derste, sanat, stil, biçim, fonksiyon,  toplum görüşü, rasyonalizm, romantizm, irrasyonel, klasik, barok, batı kültürü…. gibi kavramlara değinilecektir.

Semiotik, toplumun tüm kültürel yaratımlarının işaretler sistemi olarak analiz edilebileceğini, tüm kültürel fenomenlerin bir işaret sistemi olarak iletişim aracı olduğunu ve bu iletişimin kültürlerin anlaşılmasında bir araç olduğunu ortaya koyan çalışma alanıdır. Daha basit bir anlatımla, semiotikçiler anlamın nasıl üretildiğine ilişkin çalışmalar aracılığı ile sadece iletişim değil, gerçekliğin de deşifre edilme biçimleri ile uğraşırlar. Ders işaret sistemleri ve nasıl deşifre edildiğine ilişkin bir araştırma alanı kurgulanması için tasarlanmıştır.